Do końca 2025 roku Polska musi rozliczyć wszystkie środki unijne przeznaczone na rolnictwo w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014-2020. Choć program formalnie zakończył się w 2023 roku, to wciąż trwa proces wypłaty dotacji i premii dla beneficjentów, którzy zrealizowali swoje inwestycje. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) stoi przed dużym wyzwaniem – musi dopilnować, by wszystkie zabezpieczone w budżecie środki zostały prawidłowo wydatkowane i rozliczone.
Rolnicy, którzy w ramach programów takich jak Modernizacja gospodarstw rolnych, Rozwój usług rolniczych czy Restrukturyzacja małych gospodarstw nie otrzymali jeszcze należnych środków, muszą dopełnić wszystkich formalności w określonych terminach. W przeciwnym razie mogą stracić możliwość uzyskania wsparcia. ARiMR przypomina, że czas na składanie wniosków o płatność jest ograniczony, a końcowe terminy zbliżają się nieubłaganie.
Spis treści
Wyzwanie dla rolników i administracji – rozliczenie środków unijnych
Środki unijne przeznaczone na rozwój rolnictwa muszą zostać w pełni rozliczone przed końcem 2025 roku. Oznacza to, że zarówno ARiMR, jak i beneficjenci muszą dopilnować, aby wszystkie wymagane wnioski zostały prawidłowo złożone i zweryfikowane. W przeciwnym razie Polska może utracić część funduszy przewidzianych na modernizację rolnictwa.
Szczególną uwagę zwraca się na dwa najważniejsze obszary: zakup maszyn rolniczych oraz premie dla małych gospodarstw. W przypadku Modernizacji gospodarstw rolnych wciąż trwa proces rozpatrywania wniosków z ostatniego naboru, a część beneficjentów czeka na finalne decyzje.
W podobnej sytuacji są rolnicy korzystający z premii na usługi rolnicze – wielu z nich jeszcze nie otrzymało należnych środków, choć program został już w dużej mierze rozliczony.
Opóźnienia w wypłatach wynikają z procedur administracyjnych, ale również z konieczności spełnienia warunków, jakie nakładają umowy o dofinansowanie. Rolnicy muszą udokumentować poniesione wydatki i wykazać, że przeznaczyli środki zgodnie z celem dotacji. To oznacza, że im później złożą wnioski, tym trudniej będzie im uzyskać wypłatę na czas.
Dotacje na maszyny rolnicze – ostatni moment na wykorzystanie środków
Jednym z najważniejszych programów realizowanych w ramach PROW jest Modernizacja gospodarstw rolnych, który umożliwia rolnikom zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń rolniczych. W ostatnim naborze, który odbył się w 2023 roku, wnioski o dofinansowanie złożyło tysiące rolników. Wciąż jednak nie wszystkie środki zostały wypłacone, a część beneficjentów czeka na finalizację swoich spraw.
Według informacji przekazanych przez ARiMR, wiele wniosków jest nadal w trakcie weryfikacji. W związku z tym część rolników może doświadczyć opóźnień w otrzymaniu wsparcia. Urzędnicy podkreślają, że konieczne jest zakończenie wszystkich procedur w 2025 roku – zarówno w zakresie weryfikacji, jak i realizacji płatności. Beneficjenci powinni zatem dołożyć wszelkich starań, aby nie odkładać wniosków o wypłatę na ostatnią chwilę.
Dla rolników, którzy już otrzymali środki, ważne jest prawidłowe rozliczenie inwestycji. Jeśli środki nie zostaną wydane zgodnie z przeznaczeniem lub pojawią się błędy w dokumentacji, może to skutkować koniecznością zwrotu części dofinansowania. ARiMR zaleca, aby rolnicy szczegółowo sprawdzali wymagania i konsultowali się z doradcami rolniczymi w celu uniknięcia problemów z rozliczeniem.
Rozwój usług rolniczych – kto jeszcze czeka na środki?
Program Rozwój usług rolniczych cieszył się dużym zainteresowaniem rolników, którzy chcieli rozwijać działalność poza tradycyjną produkcją rolną. W ramach ostatniego naboru, który trwał od lipca do października 2022 roku, złożono ponad 7 tysięcy wniosków, z czego około 3 tysiące zostało zakwalifikowanych do dofinansowania.
Na początku 2024 roku okazało się, że część beneficjentów nadal nie otrzymała środków. Jak informuje ARiMR, do końca lutego wypłacono płatności na kwotę 782 milionów złotych, ale wciąż w obsłudze pozostaje prawie 400 wniosków o płatność, a kolejnych 600 wniosków jest jeszcze oczekiwanych. Oznacza to, że wielu rolników musi pilnie złożyć wymagane dokumenty, aby nie stracić przysługujących im dotacji.
Co istotne, wnioski o płatność w ramach Rozwoju usług rolniczych będą przyjmowane tylko do czerwca 2025 roku. ARiMR podkreśla, że nie będzie możliwości wydłużenia tego terminu, ponieważ zgodnie z regulacjami unijnymi całość środków musi zostać rozliczona do końca 2025 roku. Rolnicy powinni więc jak najszybciej zakończyć swoje inwestycje i przesłać niezbędne dokumenty, aby uniknąć problemów z uzyskaniem wsparcia.
Premia dla małych gospodarstw – rozliczenie drugiej raty
Program Restrukturyzacja małych gospodarstw miał na celu wsparcie rolników posiadających niewielkie gospodarstwa, którzy chcieli unowocześnić je i poprawić ich rentowność. W ostatnim naborze, przeprowadzonym w 2022 roku, do ARiMR wpłynęło ponad 14 tysięcy wniosków, a pozytywnie rozpatrzono ich 11,4 tysiąca. Beneficjenci tego programu otrzymywali wsparcie w dwóch ratach: pierwsza wynosiła 80% premii, a druga 20%.
Problemem, z jakim obecnie mierzy się ARiMR, jest fakt, że wielu rolników nadal nie złożyło wniosków o wypłatę drugiej raty. Do lutego 2024 roku w obsłudze pozostawało 2,7 tysiąca takich wniosków, a Agencja spodziewa się jeszcze około 19 tysięcy kolejnych. Oznacza to, że wielu rolników nie zdążyło jeszcze wykonać inwestycji lub nie dopilnowało formalności.
Druga rata płatności wynosi 12 tysięcy złotych, a wnioski o jej wypłatę należy składać zgodnie z harmonogramem programu. ARiMR przypomina, że ostatnie premie w ramach tego działania muszą zostać wypłacone do 31 grudnia 2025 roku. Beneficjenci powinni zatem jak najszybciej zakończyć planowane inwestycje i dostarczyć wymagane dokumenty, aby nie narazić się na utratę środków.
Końcówka 2025 roku będzie czasem intensywnej pracy zarówno dla ARiMR, jak i rolników czekających na wypłaty dotacji. Wciąż tysiące beneficjentów nie otrzymały pełnych środków, a terminy na składanie wniosków o płatność są ściśle określone – dla Rozwoju usług rolniczych do czerwca 2025 roku, a dla premii dla małych gospodarstw do końca grudnia 2025 roku. ARiMR apeluje, by rolnicy nie zwlekali z formalnościami, ponieważ opóźnienia mogą skutkować utratą środków. Kto nie zdąży złożyć wniosku na czas, ten straci dofinansowanie, a Polska ryzykuje niewykorzystanie środków z budżetu unijnego.
